Yapay Zeka Destekli İşe Alım Olur mu?

İş deneyimlerinizi inceleyerek size ulaşmış bir firma hayal edin. Yapay zeka destekli işe alım yapıyorlar. Sizi aradıklarında pozisyon tanımı, görev nitelikleri ve çalışma standartları uyumlu. İlk aşamada her şey “değerlendirilebilir” gidiyor. Ancak bir anda ilk mülakatın bir yapay zeka tarafından düzenlendiği bilgisini alıyorsunuz. Ne hissedersiniz? Yapay zeka sizi değerlendirecek ve sonra -eğer uygun görülürseniz- İK uzmanı ile görüşeceksiniz. Yetkinliklerinizin doğru ölçülebileceğine güvenebilir misiniz? Daha farklı bir noktadan da bakalım; mülakatta kurulan insani ilişkileri kurmadan ikinci aşamaya geçmek sizi tekinsizliğe sürükleyebilir. Belki de bu aşama, A’dan Z’ye keyif alacağınız bir oyuna dönüşebilir ve mülakat stresinizi atabilirsiniz.

Bu nedenle yapay zeka destekli işe alım süreçleri yürütmek önyargı yaratabilir. İşe alım ve insan kaynaklarında yapay zeka kullanımı oldukça yaygın ama “doğru kişiyi işe almak” için dikkatli davranmalıyız. Danışmanın zamanını verimli kullanmasını sağlasa da bir mülakatı tamamen bir yapay zekaya teslim etmenin güvenilirliği ve etik yönü sorgulanabilir.

Bu yazımızda özellikle yapay zeka destekli işe alım süreçlerinin avantajlarından, dezavantajlarından, mülakat sisteminin nasıl dönüşebileceğinden, zorluklarından ve etik sınırlardan bahsedeceğiz.

İşe Alımda Yapay Zeka: Devir Değişiyor ve Rolü Artıyor

            Yapay Zeka (İngilizcesi ile Artificial Intelligence ya da kısaca AI), son zamanların en popüler konusu. Yapay zekanın tanımını yapmayacağız, faydalarına kısaca değineceğiz. Sadece günlük hayatta değil, çalışma standartlarımızda yarattığı pratiklik de su götürmez bir gerçek. Neden? Çünkü yapay zekanın entegrasyonu sonrasında birçok iş kolu evrildi. Hatta bazen “makineler, insanın yerini mi alıyor?” dedirttiği de oldu. Peki, insan kaynakları alanında işe alım stratejilerinde en iyi uygulamalar yapay zeka ile entegre diyebilir miyiz?

Soft-skillerin önemli olduğu iş kolları için aynı şeyi söylemek mümkün olmayabilir. Özellikle insan kaynakları gibi birebir iletişimin ön planda olduğu işe alım ve mülakat sürecine yoğunlaşırsak; gerçek bir “yetenek” gerçek bir insanla görüşmeyi, deneyimlerini aktarmayı ve onunla iletişim kurmayı tercih edebilir.

Peki işe alım süreçlerinde biz yapay zekayı nerelerde efektif kullanabiliriz?

• CV tarama ve filtreleme,
• Aday derecelendirme ve ön değerlendirme,
• Video mülakat “analizi” (mimik, ses tonu, kelime seçimi),
• Aday havuzu verilerinin analiz edilmesi,

Gibi alanlarda tabii ki yapay zekâ, filtrasyonlar, çeşitli dijital araçların kullanılması oldukça gerekli ve faydalı. Çağı yakalayanlardan olmak, işleri kolaylaştıracaktır. Biz de işe alım mülakatı gibi insani bakış açısının sonucu değiştirebileceği noktalara daha rahat bir şekilde odaklanabiliriz. Danışman, doğru bir ATS ile zaman kazanabilir, doğru filtreleri verilere dayalı bir şekilde çıkarabilir ve mülakat en doğru adaylar ile masaya oturabiliriz.

Yani kısacası işe alım danışmanlığında yapay zekanın faydalarından şu şekilde bahsedebiliriz:

• Hız ve verimlilik: Her gün güncellenen ve değişen binlerce CV var. Bunları manuel taramak yerine yapay zekâ destekli ATS ile taratmak zaman tasarrufu sağlar.
• Objektiflik: Eğer adaylar aynı standartlara sahip ise, kâğıt üzerinde ölçeklenmesi için ilk adım atılır.
• Zaman kazancı: İşe alım için kritik olan yüz yüze mülakata gereken enerji verilebilir. Diğer süreçler YZ ile desteklenirken insan eli ile potansiyeller ortaya çıkarılır.

Ne Yapılabilir, Nasıl Kullanılabilir?

Yapay zeka mülakat ve işe alım sürecinde yalnızca bir otomasyon aracı değil, stratejik bir destek unsuru haline gelebilir. Özellikle yoğun başvuru alan pozisyonlarda binlerce özgeçmişi kısa sürede analiz etmesi, insan kaynakları ekiplerinin zamanını etkin kullanmasını ve ilk aşamalarda gözden kaçabilecek nitelikli adayların tespit edilmesine olanak tanır. Ayrıca belirli kriterlere göre yapılan tutarlı sıralamalar, değerlendirme süreçlerini daha sistematik ve izlenebilir kılar. Bu sayede işe alım süreci, rastlantılardan uzak, daha adil ve öngörülebilir bir yapıya kavuşur.

Yapay zeka, işe alım uzmanlarını sadece desteklemekle kalmaz, aynı zamanda onları tekrarlayan, manuel görevlerden kurtararak daha stratejik rollere yönlendirebilir. Ancak bu teknolojik ilerlemenin etkili ve güvenilir olabilmesi, doğru kurgu, etik ilkeler ve insan dokunuşuyla birlikte tasarlanmasına bağlıdır. Yapay zekâ, doğru sınırlar içinde kullanıldığında, işe alım süreçlerini geleceğe taşıyacak güçlü bir müttefik olabilir. Ancak tabii ki kendisinden bir işe alım uzmanı/headhunter gibi davranmasını bekleyemeyiz ve beklememeliyiz.

Yapay Zeka’nın Etik Sorunları?

Veri güvenliği her dönemde önemli ve değerliydi. Yapay zekanın “çok doğru bir prompt ile” gerçekliğin kıyısında yarattığı içerikler oluşturması ürkütücü diyebiliriz. Ama işe alımda konu daha farklı. Bu durum hem KVKK’yı etkiliyor hem de güvenilirliği. Örneğin, doğru adayı bulmak için doğru promptu girdik mi? Eğittiğimiz yapay zekâ modeli, veri önyargısı (bias)’na sahip mi? Algoritmanın verilerdeki cinsiyet, ırk vb. önyargıların yansıması filtreleme ve mülakatlar için riskli değil mi?

Eğer istediğimiz gibi bir yapay zeka mülakat geçilirse, verilerin doğru yorumlanabileceğinin garantisini verebilir miyiz? Adaylar neye göre elendiğini bilebilecek mi? İnsani dokunuşun eksik kaldığı bir süreç tam olarak bu problemlerden dolayı sağlıklı sonuçlar vermeyebilir. Empati, sezgi, sosyal bağ kurma eksikliğinden kaynaklanan olumsuz sonuçlar alabiliriz. Karar almada insan faktörü, doğru headhunter çalışması, kurum kültürüne uygun gelecekteki potansiyelleri sezebilmekle ilgili.

İşe Alım için İdeal Model Karma Yaklaşım

Karma modeli kullanarak, yapay zeka ve insan iş birliği gerçekleştirmek, İK’da yapay zeka kullanımını çok verimli hale getirebilir. Aksi halde daha kompleks ve yanlış bir süreç yönetilir. Bu nedenle, şirketlerin etik yapay zeka kullanımı konusunda bilgilenmesi ve işe alım süreçlerinde mutlaka bir insan gözü ile devam etmesinde fayda var. Adaylar ise dijital izlerini daha iyi yönetir ve yapay zeka yardımıyla ATS uyumlu CV’ler ile kariyer fırsatlarını daha iyi yakalar.

Headhunter çalışması yapıyorsanız, kurum beklentilerini, isteklerini ve kültürünü dikkate alarak insani sezgilere güvenmek de doğru noktaya götürecektir. Bir CV yalnızca keywordlerden oluşmaz. Yapay zeka bunları sizin için tarar ama doğru değerlendirmeyi yapabilecek yine sizsiniz unutmayın.

Tüm bu avantaj ve riskleri düşündüğümüzde en verimli yaklaşım; yapay zeka ile insan uzmanların birlikte çalıştığı karma bir modeldir.

• AI ön taramaları yapar, aday havuzunu daraltır.
• İnsan kaynakları uzmanı ise nihai değerlendirme ve karar aşamasında devreye girer.
• Bu sayede hem hızdan hem de insani sezgilerden faydalanılmış olur.

Sonuç: Yapay Zeka Kullanılabilir, Ama Dikkatli!

Yapay zeka destekli işe alım mümkün, hatta birçok açıdan faydalı. Ancak tek başına yeterli değil. Etik ilkeler, insan dokunuşu ve kurumsal bilinçle birlikte kullanılmalı. İşe alım mülakatları noktasında ise mutlaka bir profesyonel, gerçek kişi, aday ile ilişki kurmalı ve onu tanımalı.

Söz sizde,

Sizce bir robot sizi işe almalı mı?